Kılıç Ali Paşa’nın ilginç hayatı

Papaz olmak için Napoli’ye giderken Osmanlı’ya esir düştü. Daha sonra Müslüman olup Koca Kapudanlığa yükseldi. “Uluç” lakabı, Kılıç’a çevrildi…

Asıl adı, Giovan Dionigi Galeni. İtalya’da Calabria’da (Kalabriya’da) doğdu. Papaz olmak için Napoli’ye giderken, 1520 yılında Cezayirli Ali Ahmed Reis tarafından esir edildi. Daha sonra Müslüman oldu.

(İlk lakabı “Kılıç” değil, “Uluç”tu. “Uluç” kelimesi, Osmanlı döneminde Kuzey Afrika’da Arap olmayan kâfir ve dinsiz anlamına gelen “ılc” kelimesinin çoğulu olarak kullanılmaktaydı. Onun “Uluç” olan bu lakabı daha sonra, İnebahtı muharebesinde gösterdiği gayretler sebebiyle 2. Selim tarafından 1571’de Kaptanpaşalığa getirilmesiyle birlikte “Kılıç” olarak değiştirildi)

1548’de Turgud Reis’in maiyyetine girdi. Savunma ve akınlarda başarılı hizmetleri oldu. 1551’de Trablusgarb seferindeki hizmetinden dolayı Beled-i Unnâb kaidliğine getirildi.

Hakkındaki bazı şikâyetler sebebiyle Cezayir Beylerbeyi Salih Paşa’nın emriyle teftiş için Cezayir’e götürülürken kaçarak İstanbul’a gitti. Burada 1556 yılında 40 akçe ulufe ile kendisini Hassa Reisliğine tayin ettirdi.

Mayıs 1557’de Piyale Bey’in emrinde Akdeniz’e açılan Osmanlı donanmasına bir baştarda ile katıldı. 1560’da Cerbe seferinde bulundu. Gösterdiği yararlılıklar sebebiyle Sığla Sancakbeyliğine getirildi. Malta kuşatması sırasında Turgud Paşa’nın şehid olması üzerine 1565’de Trablusgarb Beylerbeyliğine, 1568’de Cezayir-i Garb Beylerbeyliğine getirildi. Mart 1570’de Tunus’u ele geçirdi. İspanya üzerine giderek Endülüs Müslümanlarına yardım etti. Dalmaçya kıyılarındaki harekât sırasında, Adriyatik’in kuzey kıyılarındaki Zadar’a kadar gidip akınlar düzenledi. 7 Ekim 1571’de İspanya, Papalık ve Venedik donanmalarından oluşan düşman ittifakı ile Osmanlı donanması arasında çıkan savaşta Osmanlı donanması yenildi.

Bu savaşta ateşe verilen Osmanlı donanmasından sadece Uluç Ali Paşa’nın 30 gemiden oluşan donanması kurtuldu. Sultan 2. Selim, İnebahtı deniz muharebesinde gösterdiği gayretlerden dolayı onu Kaptanpaşalığa getirdi. “Uluç” olan lakabını da “Kılıç” olarak değiştirdi.

Yanan Osmanlı donanması yerine tersanede yeni gemilerin yapılması, Kılıç Ali Paşa’nın gözetiminde gerçekleştirildi. İnebahtı muharebesinden sadece 1 yıl sonra, 1572’de tersanede toplanan 250 kadırga ve 300 çektiriden oluşan yeni donanma ile denize açıldı.

Kılıç Ali Paşa, bundan sonraki hayatını Koca Kapudan (Deniz Kuvvetleri Komutan Yardımcısı) olarak sürdürdü.

İstanbul tersanesinin genişletilmesinde, donanma gemilerinin daha büyük ve gösterişli yapılmasında onun katkıları vardır. Donanma gemilerinde, kürek çekmeyi kolaylaştıran ve geminin daha hızlı seyretmesini sağlayan değişiklikler yapmıştır.

1580 yılında Tophane semtinde kendi adıyla anılan camiyi yaptırmıştır. Caminin mimarı, Mimar Sinan’dır.

(İdris Bostan ve Salih Özbaran’ın editörlüğünde hazırlanan “Türk Denizcilik Tarihi” kitabından özetlenerek yazılmıştır.)